Fototerapia UV

Nie od dziś wiadomo że słońce i jego promienie (w odpowiednich dawkach) korzystnie wpływają na zdrowie. Jeśli korzysta się z niego z umiarem, można unikać podrażnień, poparzeń słonecznych czy udaru słonecznego, a także ograniczyć ryzyko powstawania nowotworów skóry. Jednak promieniowanie nadfioletowe (inaczej ultrafioletowe), stosowane w ściśle określonych dawkach leczy wiele poważnych chorób i pomaga szybciej wrócić do zdrowia. Naświetlania lampami wykonuje się m.in. w przypadku chorób skóry

Do najczęstszych dermatoz skutecznie leczonych za pomocą światła ultrafioletowego należą m. in.:

Efekty działania światła zależą od dwóch podstawowych zakresów promieniowania ultrafioletowego tzw. UVB (290-320 nm.) i UVA (320-400 nm.). Te dwa rodzaje promieniowania wywołują odmienne odczyny w skórze, różnią się aktywnością oraz wpływem na układ immunologiczny. Dlatego w zależności od potrzeb pacjenta znalazły zastosowanie różne odmiany fototerapii: PUVA, PUVA Bath, Re PUVA, UVB, UVB 311.

Najczęściej stosowaną jest fotochemioterapia (PUVA). Pierwszy raz została ona wprowadzona przez Parrisha w 1974 roku do leczenia łuszczycy. W metodzie fotochemioterapii pacjent otrzymuje psoraleny (psoralen - naturalny związek roślinny), a następnie naświetlany jest wyselekcjonowanymi promieniami UVA (320-400nm.). Aby osiągnąć zamierzony efekt leczniczy, poza odpowiednim dawkowaniem psoralenu dobierana jest odpowiednia energia promieniowania. Naświetlania prowadzi się 3 razy w tygodniu, dawkę dobierając indywidualnie do reaktywności skóry pacjentów. Po ustąpieniu zmian często stosuje się terapię podtrzymującą np. raz w tygodniu. Należy w tym miejscu podkreślić, że bardzo niebezpieczne jest stosowanie psoralenów przed naświetlaniami w zwykłym solarium. Solaria emitują dużo szersze spektrum promieniowania UVA, a także promieniowanie UVB. Dołączenie do terapii tego drugiego typu fal jest przyczyną poważnych poparzeń skóry niejednokrotnie wymagających hospitalizacji.
Metoda, która wykorzystuje terapeutyczne właściwości promieniowania UVB nie wymaga podawania psoralenów, a efekt terapeutyczny osiągany jest samą ekspozycją na selektywny ultrafiolet np. o długości fali 311nm (tzw. UVB 311). Jednak skuteczność tej metody ograniczona jest do łuszczycy i bielactwa nabytego.
W celu zwiększenia skuteczności terapii, poza klasycznymi metodami naświetlań, do terapii dołączane są leki ogólne jak i stosowane na skórę.
W przypadku łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry po naświetlaniach często zmiany skórne ustępują na czas dłuższy niż po innych formach leczenia, a w przypadku niektórych chorób dochodzi do całkowitego wyleczenia.

 

 

Stałą zasadą naświetlań jest indywidualny dobór dawki dla każdego pacjenta.
Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest zatem konsultacja lekarska i kwalifikacja do naświetlań
(nie ma jednego prostego schematu terapeutycznego UVB311 czy PUVA).
W trakcie leczenia co 2-4 tygodnie pacjent ma dobierane dawki leczniczego ultrafioletu zależnie od reakcji na leczenie. Optymalnie dobrana dawka to taka, która wywołuje niewielką reakcję rumieniową na skórze, ale jednoczesnie nie daje poparzenia. W przypadu pojawienia się nieprzewidzianych wczesniej reakcji w trakcie terapii pacjent ma możliwość dodatkowych konsultacji celem weryfikacji dawki.

 

 

PUVA Bath jest to forma fototerapii znana od 1986 roku, która pozwala na uniknięcie powikłań związanych z doustnym podawaniem psoralenów. Wykorzystywana jest szczególnie w przypadkach istnienia przeciwwskazań do układowej PUVA terapii u chorych, u których zawiodło leczenie innymi metodami. Polega na kąpieli w roztworze psoralenu z bezpośrednim naświetlaniem UVA. Metoda ta chętnie wykorzystywana jest do leczenia różnych postaci dermatoz dłoniowo-podeszwowych, takich jak krostkowica dłoni i stóp, oraz różnych postaci wyprysku rąk i stóp.
Wśród metod skojarzonych z najpopularniejszymi jest Re-PUVA, metoda polegająca na kojarzeniu fotochemioterapii z doustnie podawanymi retinoidami (pochodne witaminy A). Leczenie takie przyspiesza powrót do zdrowia i pozwala na zmniejszenie ogólnej dawki promieniowania.
PUVA sol - jest obecnie metodą leczenia najrzadziej stosowaną. Polega na podawaniu psoralenów i naświetlaniu słońcem, którą można łączyć z leczeniem miejscowym. Ze względu na trudne do kontrolowania warunki atmosferyczne takie jak zachmurzenie, kąt padania promieni słonecznych różny w różnych porach roku łatwo wywołać poparzenia słoneczne. Należy podkreślić, że kluczem do efektywnego leczenia jest prawidłowe dawkowanie promieni nadfioletowych. Dlatego też tylko ciągła obserwacja reakcji chorego na zabiegi pozwala skutecznie i bezpiecznie dawkować naświetlania.
Kwalifikując pacjentów do naświetlań należy także pamiętać o przeciwwskazaniach do fototerapii lub fotochemioterapii ogólnej.